III trymestr ciąży upływa pod znakiem zniecierpliwienia. Chociaż do końca zostało już tak niewiele, ty masz wrażenie, że dni trwają znacznie dłużej niż normalnie. Wizja zbliżającego się nieuchronnie porodu z jednej strony jawi się jak wybawienie, z drugiej jest źródłem lęków i obaw. Sprawdź, jak zmienia się twoje ciało i jak rozwija się dziecko między 27. a 40. tygodniem ciąży.
III trymestr ciąży to monstrualny brzuch, słodki, ale zarazem duży ciężar do noszenia, ciążowe dolegliwości, ubrania niczym namioty, strach przed porodem, a zwłaszcza ogromne pragnienie przytulenia wreszcie do serca dzidziusia – to wszystko razem sprawia, że trudno zwyczajnie uzbroić się w cierpliwość. Niestety, nie ma innego wyjścia. Każdy dzień w twoim brzuszku jest dziecku potrzebny i to ono zdecyduje, kiedy opuścić przytulne schronienie. Ale i dla ciebie to dobry, chociaż czasem tak męczący okres. Nie martwisz się, czy dziecku jest ciepło, nie potrzebujesz wstawać, gdy jest głodne lub ma mokro. Nie zarywasz nocy. Możesz nadrobić zaległości filmowe i książkowe, bo wszyscy zalecają ci odpoczynek. Wykorzystaj ten czas, bo już wkrótce za nim zatęsknisz. Obserwuj spokojnie i uważnie zmiany, jakie zachodzą w twoim organizmie w ostatnim okresie ciąży.
27. tydzień ciąży
MAMA
Czujesz się już naprawdę ciężka. Nic dziwnego, sama twoja macica ma wielkość dyni. Jeśli odnosisz wrażenie, że partner cię nie rozumie, kup mu to warzywo i poproś, by je potrzymał na brzuchu przez godzinę. Gdy z piersi zaczyna wypływać siara, czyli pierwsze mleko, nie wyciskaj jej, bo to jedynie pobudzi gruczoły do wytwarzania większej ilości pokarmu. Lepiej zaopatrz się we wkładki laktacyjne, a unikniesz mokrych niespodzianek. Niektórym kobietom zdarza się inna, bardziej nieprzyjemna, wilgotna dolegliwość. Rozciągnięcie mięśni dna miednicy czasem powoduje nietrzymanie moczu, np. podczas kichnięcia lub głośnego śmiechu. To nie powód do wstydu, a zachęta do regularnych ćwiczeń mięśni Kegla, które poprawią stan mięśni i przyspieszą twój powrót do formy po porodzie. Na co dzień wykorzystuj podpaski, które skutecznie zmniejszają dyskomfort związany z tą przypadłością.
DZIECKO
Maleństwo waży zazwyczaj kilogram, czyli tyle, co torebka cukru, i powoli zaczyna obrastać sadełkiem. Skulone mierzy 24 cm, a od czubka głowy do dużego palucha stopy – ok. 34 cm. Na szczuplutkiej buzi widać wyraźnie brwi i rzęsy, a na główce – włoski. Maluszek otwiera oczy, a ich tęczówki mają kolor niebieski. Wykształca się siatkówka, czyli część oka odpowiedzialna za odbieranie bodźców świetlnych i przekazywanie ich do już pofałdowanego mózgu.
28. tydzień ciąży
MAMA
Czasem czujesz się tak, jakby brakowało ci oddechu lub męczy cię ucisk żeber „od dołu”? Dno macicy znajduje się obecnie 3 cm powyżej pępka i stąd te dolegliwości. Nie są groźne, chociaż niezbyt miłe. Najlepsze lekarstwo – krótki odpoczynek i zmiana pozycji. Napiętą skórę na brzuchu smaruj oliwą z oliwek lub specjalnym kremem dla ciężarnych. Od tego tygodnia już do końca ciąży zwracaj większą uwagę na codzienne ruchy płodu. Osłabienie ruchliwości dziecka może (ale nie musi!) być pierwszym sygnałem problemów. W czasie aktywności malucha powinnaś czuć co najmniej 10 ruchów na godzinę.
DZIECKO
Twoje maleństwo pobiera pierwsze lekcje mowy. Wcześniaki urodzone w 28. tygodniu ciąży nie tylko rozpoznają już głos mamy, ale znają jego rytm i ton, a także wyraźnie reagują na nastrój, który te dźwięki odzwierciedlają. Maluchowi już nie przybywa komórek nerwowych, jednak te, które są, doskonalą się i specjalizują. Dobiega także końca kształtowanie układu kostnego i stawów. Zatem maleństwo, które dopiero co przekroczyło kilogram wagi i mierzy 35 cm, pod wieloma względami przypomina już całkiem normalnego dzidziusia.
29. tydzień ciąży
MAMA
Zwiększ spożycie pokarmów pełnoziarnistych: kasz, ryżu, ciemnego pieczywa, ziaren zbóż. Pokrywają one rosnące zapotrzebowanie na kalorie, dostarczają potrzebnych witamin z grupy B, a ponadto zapobiegają zaparciom. To częsta dolegliwość w ostatnim trymestrze, nieraz prowadząca do powstawania hemoroidów, czyli żylaków odbytu. Jeśli sama dieta nie wystarcza, wypróżnianie ułatwią czopki glicerynowe, a lekarz może dodatkowo przepisać syrop laktulozę – bezpieczny preparat usprawniający pracę układu pokarmowego. Czasem zaleca też przyjmowanie błonnika w tabletkach. Przeciw hemoroidom również można stosować czopki: glicerynowe lub specjalne, homeopatyczne, na których jest wyraźnie napisane, że nie ma przeciwwskazań dla ciężarnych.
DZIECKO
Cienka, ale już wyraźna warstwa białego tłuszczu pod skórą sprawia, że nieco się ona wygładza i wybiela. Przed malcem jednak jeszcze długi proces magazynowania – w chwili terminowego porodu tłuszcz będzie stanowił ok. 15 proc. wagi dziecka. Jest bardzo potrzebny, gdyż chroni przed utratą ciepła. Już teraz malec, który ma ok. 37 cm wzrostu i waży 1,2 kg, ma wykształcony zmysł odczuwania temperatury. Rozwinął się również zmysł węchu. Po porodzie twoje ciało i mleko będą pachniały mu najpiękniej.
30. tydzień ciąży
MAMA
Nawet jeśli twoja ciąża przebiega bez komplikacji, prawdopodobnie od teraz będziesz spotykać się z ginekologiem częściej. Większość lekarzy zaleca wizyty co 2–3 tygodnie, a w ostatnich tygodniach nawet co 7 dni. Niespodziewanie rozsadza cię energia? Być może odczuwasz tzw. instynkt wicia gniazda. Wiele przyszłych mam nagle postanawia wyszorować okna i podłogi, poprzestawiać meble... Jeśli nie chcesz, by to szaleństwo skończyło się przedwcześnie na porodówce, lepiej zagoń do pracy bliskich. Na spuchnięte stopy i kostki pomogą łagodne masaże z użyciem chłodzących żeli lub balsamów do nóg dla ciężarnych oraz odpoczynek z nogami uniesionymi do góry. Jeśli opuchlizna jest duża, obrzęk pojawił się na twarzy, towarzyszy mu ból głowy, zaburzenia widzenia, mdłości – skontaktuj się ze swoim lekarzem.
DZIECKO
Domek maluszka zaczyna robić się ciasny. Dla wygody malec kuli się i krzyżuje rączki oraz nóżki. Jego ruchy nie są już tak gwałtowne jak wcześniej, ale aktywny dzidziuś wierci się niemal bez przerwy. Część dzieci ustawia się już głową w dół i pozostaje w tej pozycji do porodu. Pozostałe zrobią to w najbliższych tygodniach. Dziecko waży ponad 1,3 kg i mierzy 27 cm od głowy do pupy (w całości ok. 38 cm). Dojrzewają mięśnie i płuca. Przez skórę nie widać już siateczki naczyń krwionośnych.
31. tydzień ciąży
MAMA
Chodząc, charakterystycznie kołyszesz się na boki? To efekt rozluźnienia więzadeł w miednicy (biodra rozszerzają się, aby zrobić miejsce dla dziecka). Chociaż przytyłaś już co najmniej 7 kg, czujesz się zmęczona i najchętniej nie ruszałabyś się z domu, dla utrzymania dobrej formy nie rezygnuj z ćwiczeń. Spacery i pływanie wpływają doskonale na samopoczucie, chociaż tak trudno podjąć wysiłek. Oczywiście nie zapominaj o odpoczynku. Jeśli bolesne kurcze nóg wyrywają cię ze snu, zadbaj, by w twojej diecie nie zabrakło bogatych źródeł magnezu (orzechy, kasza, fasola, banany) oraz wapnia (nabiał, ryby, warzywa kapustne i strączkowe) i potasu (sok pomidorowy).
DZIECKO
Twój skarb intensywnie przybiera na wadze. Waży już ok. 1,6 kg. Przybył mu także kolejny centymetr. Nieustannie pije płyn owodniowy, który dostarcza mu ok. 40 kalorii dziennie. Zdaniem naukowców, połykanie płynu to nie tylko sposób na urozmaicenie diety i trening układu pokarmowego, ale i terapia antystresowa. Zauważono bowiem, że niektóre maluchy, gdy czują się niespokojne, pochłaniają większe ilości płynu. Paznokcie maleństwa już rosną. Łącząca was pępowina to już całkiem gruby sznur – ma średnicę ok. 1 cm. W momencie narodzin osiągnie średnicę 2 cm, a długość – od 40 do 60 cm.
32. tydzień ciąży
MAMA
Macica, której pojemność od początku ciąży wzrosła 500-krotnie, wypełnia już niemal całą jamę brzuszną, a jej dno znajduje się tuż pod żebrami. Ucisk na przeponę powoduje trudności ze złapaniem oddechu. Dolegliwości te łagodzi spanie z wysoko uniesioną głową. Z twojej pochwy może wydobywać się zwiększona ilość białawej wydzieliny. To naturalne, na tym etapie ciąży czop śluzowy, zamykający wejście do macicy, czasami przepuszcza trochę śluzu. Jeśli jednak wydzieliny jest naprawdę bardzo dużo lub ma nieprzyjemny zapach, skonsultuj się z lekarzem. To może być infekcja bakteryjna lub grzybicza, którą warto wyleczyć przed porodem. Jeśli zaś upławy są wodniste i obawiasz się, że wraz ze śluzem sączą się także wody płodowe lub wydobywający się płyn jest zielonkawy albo podbarwiony krwią – nie zwlekaj i jak najszybciej udaj się do szpitala.
DZIECKO
Gdyby malec przyszedł na świat już teraz, miałby naprawdę spore szanse na przeżycie i zdrową przyszłość. Jego płuca potrafią się już rozprężać i mają wystarczające pole powierzchni, by umożliwić przechodzenie tlenu do krwi. Nie ma jeszcze krążenia płucnego, które włączy się dopiero po porodzie, ale wszystkie naczynia krwionośne czekają już w gotowości. Dzidziuś, który waży już 1,8 kg i mierzy 29 cm (z wyprostowanymi nogami – 41 cm), nie ma już miejsca na podskoki oraz tańce. Ponieważ sprawiają mu one wielką frajdę, łatwo z nich nie rezygnuje. Dlatego teraz jego ruchy mogą być dla ciebie nieprzyjemne, a nawet bolesne. Na szczęście, mały wiercipięta nie podejmuje prób ewolucji tak często jak wcześniej. Jeśli malec nadal nie ustawił się główką w dół, nie trać nadziei. Dzieci potrafią samodzielnie przyjąć najlepszą pozycję do porodu niemal w ostatniej chwili. Jeśli nosisz pod sercem faceta, jego jądra wreszcie zajmują właściwe miejsce.
33. tydzień ciąży
MAMA
Wraz z uciskiem rosnącej macicy na żołądek, coraz częściej może dokuczać ci zgaga. Skutecznie pozbędziesz się jej, jedząc często małe porcje, pijąc dużo wody niegazowanej, nie kładąc się do łóżka bezpośrednio po posiłku. Jeśli te sposoby nie pomagają, wybierz się do apteki po któryś z powszechnie dostępnych leków zobojętniających, dostępnych bez recepty. Bywasz drażliwa, złościsz się, płaczesz bez powodu? To efekt tego, że coraz częściej ze strachem myślisz o porodzie. Ale równie często czujesz się najszczęśliwsza na świecie. Gwałtownych zmian nastroju doświadcza pod koniec ciąży większość kobiet.
DZIECKO
Dzidziuś w brzuchu robi się gładkim, pulchnym bobasem, bo tłuszczyk stanowi już 4 do 8 procent jego wagi. A sama waga jest imponująca – malec waży ponad 2 kg. Mierzony od czubka głowy do stóp ma 43 cm. Przygotowania do porodu nabierają tempa. Rozwijający się organizm przyjmuje w znacznej ilości przeciwciała mamy, które obronią go przed zagrożeniami po porodzie. By umożliwić sprawną pracę układu krwionośnego, w wątrobie magazynowane jest żelazo. To niezbędny składnik budulcowy dla czerwonych krwinek. Serduszko ma już indywidualny rytm pracy, wykształcił się odruch zwężania źrenic pod wpływem światła, udoskonalił się słuch. Maleństwo nie tylko rozpoznaje i lubi twój głos oraz dźwięk, jaki wydaje twoje serce (dlatego po porodzie przytulenie tak uspokaja), ale potrafi również rozpoznać prostą melodię. Czyż to nie dowód na to, że szkrab ma już pamięć i skojarzenia?
34. tydzień ciąży
MAMA
Możesz teraz przybierać na wadze szybciej niż wcześniej. Prawdopodobnie odczuwasz w miarę regularne tzw. skurcze Braxtona-Hicksa – to macica przygotowuje się do porodu. Skurcze te są bezbolesne i nie nasilają się, jednak często wzbudzają niepokój mam. Na tym etapie ciąży często pojawia się ból w dole brzucha, związany z coraz większym naciskiem rosnącego brzdąca na okolice kanału rodnego.
DZIECKO
Rozwój dziecka ulega już spowolnieniu, gdyż jego ciało jest niemal w pełni ukształtowane. Teraz organizm zajmuje się głównie rośnięciem i obrastaniem w tłuszczyk (każdego dnia dziecku przybywa 14 g tłuszczu!) Teraz jego waga to ok. 2,3 kg, a „wzrost” w całości to ok. 44 cm). Dziecko otwiera oczy w okresach czuwania, zamyka je, gdy śpi. Nie próżnuje, potrafi 80 proc. czasu ćwiczyć „wdychanie” i „wydychanie” wód płodowych. Jego skóra nabiera ładnej, różowej barwy. Zanika niemal zupełnie meszek pokrywający ciało, zastąpiony zostaje przez grubą warstwę ochronnej mazi płodowej.
35. tydzień ciąży
MAMA
Skóra na twoim brzuchu jest już bardzo napięta, ale ma to swoje zalety. Pewnie nieraz śmiejesz się na widok wypukłości przesuwających się pod jej powierzchnią. Ucisk w dole brzucha mógł się nasilić – to normalne, gdy zwiększa się nacisk płodu na dolny odcinek macicy. Jeśli zagrażał ci poród przedwczesny, możesz już odetchnąć. 99 proc. dzieci urodzonych w 35. tygodniu ciąży jest w stanie przeżyć poza macicą bez poważniejszych problemów. Nie przejmuj się, jeśli obrzmiałe dziąsła krwawią podczas mycia zębów. Zmień szczoteczkę na bardziej miękką i myj zęby delikatnie, a jeśli to nie wystarczy – odwiedź stomatologa.
DZIECKO
Długość szkraba to 45 cm, a słodki ciężar do noszenia – 2,5 kg. Codziennie maleństwo potrafi wysiusiać pół litra moczu, a zawarte w nim produkty przemiany materii są filtrowane przez łożysko i przesyłane krwiobiegiem do nerek mamy. Aż 60 proc. czasu snu dziecka zajmują marzenia senne. Prawdopodobnie nie śnią mu się jednak obrazy, ale dźwięki, dotyk, ruch.
36. tydzień ciąży
MAMA
Pojemność macicy jest 1000 razy większa niż przed ciążą. Czy zauważyłaś już zmianę jej kształtu i położenia? Dno macicy, które dotąd stale przesuwało się ku górze, kilka tygodni przed porodem obniża się, gdy główka dziecka ustawia się w górnym odcinku kanału rodnego. Łatwiej ci będzie oddychać. Jednak nic za darmo. Mogą pojawić się inne problemy: częstsze oddawanie moczu, trudności z poruszaniem, ból okolicy krocza. By ograniczyć liczbę wizyt w toalecie, warto unikać napojów moczopędnych (kawa, herbata). Nie jest jednak wskazane picie mniejszych ilości innych płynów. Na pozostałe dolegliwości pomaga odpoczynek i świadomość, że to już niedługo.
DZIECKO
Malec zgromadził już tyle tłuszczu, że możliwa stała się jego specjalizacja. Głęboko, wokół narządów, znajduje się brązowa tkanka tłuszczowa, odpowiedzialna za dostarczanie ciepła, a pod skórą jest już gruba warstwa tkanki tłuszczowej białej, która ciepło utrzymuje. Dziecko waży ok. 2,8 kg, od ciemienia do siedzenia ma 34 cm (w całości ok. 47 cm). Powoli zanika maź płodowa (jeszcze tylko trochę jej zostaje w fałdach skóry i na plecach), meszek jest śladowy. Dziecko połyka zrzucony meszek i martwe komórki mazi, które osadzą się w jelitach i zostaną wydalone w postaci smółki (pierwsza kupka: czarnozielonkawa i płynna). Jeśli jesteś jedną na 80 matek, które oczekują bliźniąt, to porodu możesz spodziewać się lada chwila, a może powitałaś już na świecie maluszki. Rodzą się one zazwyczaj między 35. a 37. tygodniem ciąży. Nie musi mieć to negatywnego wpływu na ich rozwój. Natura zadbała, by dzieci z ciąży mnogiej szybciej dojrzały do życia poza organizmem mamy.
37. tydzień ciąży
MAMA
Dziecko może przyjść na świat w każdej chwili. I chociaż zakłada się, że właściwy termin porodu przypada ok. 40. tygodnia ciąży, tylko 5 proc. dzieci rodzi się w wyznaczonym terminie. Zazwyczaj poród rozpoczyna się do 3 tygodni wcześniej lub później. Dla położników twoje maleństwo jest już donoszone i bezpieczne. Co ci pozostało? Odpoczywaj, odpoczywaj i jeszcze raz odpoczywaj! Tyle, ile możesz i kiedy tylko możesz! Nie zapominaj o śnie – wkrótce za nim zatęsknisz. Niektóre kobiety pod wpływem hormonów ciążowych mają teraz niezwykłe, kolorowe sny.
DZIECKO
Twój bobas prawdopodobnie osiągnął już ok. 2,8 kg i ma 50 cm długości. Jego buzia jest całkiem gładka i pucołowata. Malec nic sobie z tego nie robi, bo dbanie o linię nie jest domeną maluszków, i nadal przybiera na wadze ok. 30 g dziennie. Dziecko ceni sobie spokój, który panuje w macicy. Unika bodźców, które go niepokoją lub stresują. Swoje potrzeby próbuje już przekazywać mamie za pomocą zróżnicowanych ruchów, a ty, intuicyjnie, zazwyczaj potrafisz ocenić jego nastrój (niepokój, zadowolenie, złość z powodu hałasu). Naukowcy nazywają to komunikacją prenatalną. Ponieważ nadnercza wytwarzają kortyzol – hormon, który ma wpływ na pracę płuc – są one już w pełni przygotowane do oddychania powietrzem atmosferycznym.
38. tydzień ciąży
MAMA
A może tak trochę figli? Wprawdzie jesteś ociężała i nie masz ochoty nawet się poruszyć, jednak seks może skrócić twoje męki. Sperma zawiera prostaglandyny przyspieszające rozwieranie się szyjki macicy, zatem jeśli tylko masz ochotę... Ale jak tu myśleć o baraszkowaniu w pościeli, gdy człowiek ma ponad metr w pasie (zwykle talia na tym etapie ciąży mieści się w przedziale 101–107 cm). Najlepiej sprawdzają się pozycje na boku. Uczucie narastającego ucisku w podbrzuszu to znak, że malec konsekwentnie wstawia się do kanału miednicy.
DZIECKO
Byłoby już co ponosić. Bobas waży 3 kg, ma ok. 50 cm. Otacza go litr wód płodowych i łożysko, które ma ponad 15 cm średnicy, a waży od 0,5 do 1 kg. Czy wiesz, że nastrój maleństwa wciąż zależy przede wszystkim od ciebie? Wraz z krwią dostarczasz mu bowiem hormonów. Są one intensywnie wydzielane w chwili lęku, napięcia czy agresji, ale i w euforii, momencie rozluźnienia czy radości. Maluch więc bezwolnie towarzyszy ci w przeżyciach. Kiedy niespodziewanie zacznie się w brzuszku energicznie wiercić, jakby starając się przeciągnąć, to znaczy, że dzień porodu jest bliski.
39. tydzień ciąży
MAMA
Właściwie już czas na finał, ale zupełnie prawidłowa ciąża może potrwać jeszcze nawet trzy tygodnie. Teraz najważniejszy jest twój nastrój. Dowiedziono bowiem, że często ciąża przedłuża się u kobiet, które panicznie boją się porodu. Zwykle poród zapowiada odejście z pochwy czopa śluzowego, czyli gęstej wydzieliny, która zamykała dotąd szyjkę macicy. Jeśli czop jest bezbarwny lub białawy, zazwyczaj poród następuje po kilku dniach. Jeśli podbarwiony krwią – w ciągu 24 godzin, trzeba więc jechać do szpitala.
DZIECKO
Jeszcze centymetr więcej. Kolejne 150 g wagi. Stan wyczekiwania i zmęczenie. Dziecku też jest niewygodnie. Przed nim wielka przygoda. Dla malca poród to także stres i wysiłek.
40 tydzień ciąży
MAMA
„Jeszcze nie urodziłaś?” – to pytanie potrafi wyprowadzić z równowagi najbardziej opanowaną ciężarną. Spokojnie, już niedługo będziesz mamą. Nikt nie odbierze ci tej chwili, gdy weźmiesz po raz pierwszy w ramiona swoje dziecko. Czy to taka różnica, w którym tygodniu nastąpi ta chwila? Po ukończeniu pełnych 40 tygodni ciąży trzeba codziennie robić KTG, czasem lekarze decydują o konieczności zatrzymania ciężarnej w szpitalu.
DZIECKO
Typowy noworodek urodzony w tym czasie ma – z wyprostowanymi nóżkami – ponad 50 cm wzrostu i waży ok. 3,5 kg. Podobno do końca życia będzie miał w podświadomości zapisane pierwsze chwile po urodzeniu. Powitaj go zatem uśmiechem. Dostałaś przecież od losu najcenniejszy skarb.
